جدول| قیمت خودروهای ایرانی در عراق چند است؟

طی هفته‌های اخیر، زمزمه‌ها در موردِ ارزان‌فروشی (یا به اصطلاحِ فنی، «دامپینگِ») خودروهای ایرانی در بازارِ کشورهای همسایه، بار دیگر اوج گرفته و خبرهای ضد و نقیضی در این مورد به گوش می‌رسد. منتقدان می‌گویند ایران، خودروهایِ تولیدیِ خود را فقط به مردمِ ایران گران می‌فروشد و قیمت‌ها برای شهروندانِ خارجی ارزان‌تر است!

«دامپینگ» (Dumping) یک سیاست‌گذاریِ قیمتی است که می‌تواند این وضعیت را توضیح بدهد. به بیان ساده، «دامپینگ» یا «قیمت‌شکنی»، زمانی رخ می‌دهد که یک شرکت، برای به دست‌آوردنِ بازارِ کشورهایِ خارجی، قیمتِ کالا در خارج را پایین‌تر از قیمتِ کالا در داخل تعیین کند. برخی شرکت‌ها حتی ممکن است برای به چنگ‌ آوردنِ سهمی از بازارهایِ خارجی، قیمت کالا را کمتر از قیمت تمام شده هم تعیین کنند.

اما آیا خودروسازان ما اکنون از سیاست دامپینگ استفاده می‌کنند؟ به نظر می‌رسد ایران، دست‌کم حالا، از سیاست «دامپینگ» استفاده نمی‌کند. چرا که اولا دو خودروسازِ بزرگِ ایرانی ادعا می‌کنند که به دلیل قیمت‌گذاریِ دستوری، به ازای تولید هر دستگاه خودرو، زیان می‌کنند و بخشی از زیانِ انباشته ۸۰ هزار میلیارد تومانیِ آنها، ناشی از همین موضوع است. بنابراین، ارزان‌فروشیِ خودروهایِ صادراتی هم معقول به نظر نمی‌رسد.

دوم اینکه یک بررسی اینترنتی نشان می‌دهد که قیمتِ خودروهای ایرانی در کشورهایی همچون عراق و جمهوری‌آذربایجان، نه فقط از قیمت همین خودروها در داخلِ ایران بالاتر است، که از قیمت خودروهای مشابهی که شهروندان عراقی یا آذربایجانی می‌توانند با همین مبالغ خریداری کنند هم بالاتر است! (البته در مورد خودروهای دستِ دوم، ظاهرا ماجرا برعکس است.)

خودروی «دنا» در جمهوری‌آذربایجان با نام «خزر» تولید می‌شود.

«تیبا» در ایران و «طیبه» در عراق

تبلیغات فروش برخی خودروهای ایرانی در عراق، نشان می‌دهد که قیمت این خودروها در بازار عراق، گران‌تر از بازارِ ایران است. به عنوان نمونه، قیمت «تیبا صندوق‌دار» (که در عراق به نام «سایپا طیبه» یا حتی «طیبه» شناخته می‌شود)، حدود ۶ هزار و ۷۰۰ دلار است. با احتساب دلار ۲۵ هزار تومانی، قیمت این خودرو در عراق حدود ۱۶۷ میلیون تومان است، در حالی که قیمت همین خودرو در ایران، اکنون حدود ۱۳۰ میلیون تومان است.

قیمت «ساینا» نو هم در بازار عراق حدود ۷ هزار و ۵۰۰ دلار است که با احتساب دلار ۲۵ هزار تومانی، حدود ۱۸۷ میلیون تومان می‌شود. متوسط قیمت انواع این خودرو در ایران، اکنون حدود ۱۵۵ میلیون تومان است.

قیمت «تیبا صندوق‌دار» (که در عراق به نام «سایپا طیبه» یا حتی «طیبه» شناخته می‌شود)، حدود ۶ هزار و ۷۰۰ دلار است. با احتساب دلار ۲۵ هزار تومانی، قیمت این خودرو در عراق حدود ۱۶۷ میلیون تومان خواهد بود، در حالی که قیمت همین خودرو در ایران، اکنون حدود ۱۳۰ میلیون تومان است.

خودرو «تیبا» در عراق با نام «طیبه» و به قیمت ۶ هزار و ۷۰۰ دلار به فروش می‌رسد.

بازار دست‌ دوم‌های ایرانی در کشورهای همسایه

اما از قیمت خودروهایِ نو که بگذریم، قیمت خودروهای دست دومِ ایرانی در کشورهای همسایه در چه حد و حدودی است؟ نخست اینکه ایران اکنون تولید چندانی در سایت‌هایِ خارجیِ تولیدی خود ندارد و این موضوع، انتقادات فراوانی هم به دنبال داشته است.

به عنوان نمونه، ایران در جمهوری‌آذربایجان و حتی کشور «سنگال» در آفریقا هم سایت تولید خودرو تاسیس کرده و این حالی است که اکنون، تولید خودرو در این سایت‌ها، تقریبا به صفر میل می‌کند. (برای احداث سایت تولید خودرو در سنگال، حدود ۱۰۰ میلیون دلار، معادل ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است.)

بررسی قیمت خودروهای دست دومِ ایرانی در جمهوری‌آذربایجان اما نشان می‌دهد که خرید خودرویِ ایرانی برای خارجی‌ها، گاهی ارزان‌تر و گاهی هم گران‌تر از خریدِ خودروی مشابه برای ایرانی‌ها آب می‌خورَد.

به عنوان نمونه، یک آگهیِ فروش خودروی سمند (که در جمهوری‌آذربایجان به «آذسمند» معروف است)، نشان می‌دهد که سمند سفیدرنگ مدل ۱۳۹۳ خورشیدی (۲۰۱۴ میلادی) با کارکرد ۲۵۷ هزار کیلومتر که کارشناسی شده و تایرهای نو هم دارد، حدود ۶ هزار «منات» (واحد پول جمهوری‌آذربایجان) قیمت خورده است.

قیمت «منات» در لحظه تنظیم این گزارش، حدود ۱۴ هزار و ۸۰۰ تومان است و به این ترتیب، قیمت این خودرو در جمهوری‌ آذربایجان حدود ۸۸ میلیون تومان است. بررسی سایت‌های خرید و فروش خودروی دست دوم در ایران اما نشان می‌دهد که خودرویی با کیفیت مشابه، در ایران بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان قیمت دارد و در واقع، به مراتب گران‌تر است.

چرا خودروهای ایرانی گران هستند؟

عده‌ای می‌گویند خودروهای ایرانی، همین حالا و در ایران هم بیش از اندازه گران هستند و اگر بنا به رقابت بود و شرکت‌هایِ خارجی هم مجاز بودند که در بازارِ ایران خودرو بفروشند، با این قیمت‌ها کسی خودرویِ ایرانی را که کیفیت و فناوریِ ساخت آن به دهه‌ها پیش بر می‌گردد، نمی‌خرید.

در واقع، به باورِ این عده، انحصار موجب شده که مردم مجبور باشند خودروی ایرانی بخرند، در حالی که در یک بازارِ رقابتی، با همین مبالغ می‌توانستند خودروهای به روز سوار شوند.

قیمت یک «۲۰۲۱ Kia Sorento»، تنها ۱٫۷ برابر قیمت یک «دنا پلاس اتوماتیک توربو» است.

این مدعا پربیراه نیست. به عنوان نمونه، قیمت یک «۲۰۲۱ Kia Sorento» (که به دلیل ممنوعیت واردات خودرو از سال ۱۳۹۷ به این سو اکنون در ایران وجود ندارد)، حدود ۳۱ هزار دلار است. با احتساب دلار ۲۵ هزار تومانی، قیمت این خودرو در کشورهای دیگر، حدود ۷۷۵ میلیون تومان است.

این در حالی است که قیمت «دنا پلاس اتوماتیک توربو» در بازار آزاد، در زمان نگارش این متن حدود ۴۶۰ میلیون تومان بوده است. حتی برایِ یک فردِ غیرمتخصص هم مسلم است که قیمت‌گذاریِ این دو خودرو، با توجه به کیفیت ساخت و موارد مشابه، عجیب به نظر می‌رسد.

علت اختلاف قیمت مشخص است: خودروسازیِ ایران بدون رقیب و در شرایط آکواریومی رشد کرده و به همین دلیل هم هست که حتی توان رقابت با خودروسازان کره‌جنوبی که خودرو را از ۲۰ هزار کیلومتر آن‌سو تر به عراق و جمهوری‌آذربایجان می‌آورند و دستمزد کارگر و انرژی هم در کارخانه‌های‌شان ۱۰ برابر بیش از ایران است، برای خودروساز ایرانی وجود ندارد.

مقایسه قیمت خودروهای نو و کارکرده ایرانی

در کشورهای عراق و جمهوری‌آذربایجان، با قیمت خودروی مشابه در ایران